انواع سنگ های ساختمانی

 در صنعت ساختمان سنگ ها  به پنج دسته کلی تراورتن ، گرانیت ، مرمر ، مرمریت و چینی تقسیم می شوند. هر سنگ ساختمانی معایب  و مزایایی دارند که در ذیل به آنها اشاره میکنیم. پس تا انتهای این مقاله همراه خدمات ساختمانی مقیمی باشید.

سنگ تراورتن

 

سنگ تراورتن جزء سنگ های رسوبی است که از ته نشینی ذرات  در غارهای آهکی و یا اطراف چشمه های آب گرم به وجود می آید. مقاومت مناسب ، زیبایی طرح و رنگ ، چسبندگی مناسب به ملات ، پتانسیل ساب و صیقل بالا ، قابلیت ابزار کاری و تنوع رنگ از سفید و کرم تا زرد ، قرمز و قهوه ای به دلیل وجود عناصری چون آهن ، سیلیس و منگنز از ویژگی های این سنگ است . تخلخل یکی از خصوصیات ذاتی تراورتن است .  که این موضوع  به دلیل تبخیر مقادیر گاز کربنیک موجود در آن به وجود آمده است .  و تنها با بتونه کاری و ساب تا حدودی قابل ترمیم است . 

مزایای سنگ تراورتن

بهبود خاصیت عایق بندی صوتی و حرارتی و گیرایی مناسب ملات با آن از مزایای بافت متخلخل این سنگ به شمار می رود . (با این وجود اسکوپ سنگ در ارتفاع کاملاً ضروری است). تراورتن به دلیل ته نشین شدن تدریجی رسوبات ، به صورت لایه لایه است و متناسب با جهت برش در دو نوع موجدار و بی موج تولید می گردد . برش سنگ در جهت عمود بر لایه ها موجب تولید سنگ موجدار می شود . و برش در جهت موازی لایه ها منجر به تولید سنگ بی موج می شود .  که هر کدام دارای زیبایی خاص خود است . سنگ تراورتن در حالت بی موج دارای ساختار یکپارچه و محکم تر است . ولی سنگ موجدار در محل بین صفحه ها (همان خطوط روی سنگ) به دلیل لایه لایه بودن از سختی کمتری برخوردار می باشد.

وجود معادن فراوان و غنی از سنگ تراورتن عمدتاً در استان های مرکزی ، آذربایجان شرقی و غربی ، اصفهان و یزد ، موجب تولید و استخراج گسترده آن در کشور گردیده است . پس از استخراج ، سنگ  را با استفاده از تیغه های برش در ضخامتهای 1-4 سانتی متری برش می دهند .  سپس عملیات فرآوری شامل رزین کاری و سابزنی روی آن انجام می شود .

انواع سنگ تراورتن

این سنگ با توجه به رنگ و کیفیت آن در رده های سوپر، ممتاز ، درجه 1 و درجه 2 تقسیم بندی می شود . رنگ سنگ از عوامل اصلی در کیفیت آن است و  معمولاً سنگ های روشن تر نزدیک به سفید و بدون رگه های ناخالصی از قیمت بیشتری برخوردارند . همچنین میزان تخلخل سطح سنگ نیز عامل مهمی در تعیین کیفیت آن است ، به طوری که سنگ های با تخلخل زیاد ، ارزانتر و هر چه یکنواخت تر باشد گرانتر خواهد بود .

معمولاً جهت پر کردن تخلخل سنگ از سیمان ، رزین های پلی استر ، اپوکسی و یا رزین UV استفاده می شود که هر یک دارای محاسن و معایبی است. به عنوان مثال سیمان  از ثبات رنگ برخوردار است و به دلیل ضریب انبساط و انقباض تقریباً مشابه سنگ ، گیرش مناسبی با آن دارد . ولی مات بودن قسمتهای پر شده با آن در سنگهای براق یک عیب محسوب می شود . ویژگی های رزین ها موجب شده که امروزه بخش عمده ای از صنعت فرآوری سنگ با استفاده از آن ها انجام شود . شفافیت رزین ها ، عدم نیاز به تجهیزات خاص و اجرای آسان از محاسن آنهاست محسوب میشود .  به طوری که معمولاً با کاردک به راحتی روی سطح کشیده شده و در مقابل آفتاب خشک می شوند .

طرز ساخت در کارخانه

در اغلب کارخانجات سنگ از رزین پلی استر به دلیل ارزان بودن ، سهولت اجرا، قابلیت خشک شدن در برابر آفتاب ، مقاومت در برابر اشعه خورشید و داشتن ویسکوزیته بالا (ویسکوزیته بالا موجب خشک شدن سریعتر و عمق نفوذ کمتر در بافت سنگ می شود) استفاده شده و رزین اپوکسی به دلیل قیمت بالاتر علیرغم کیفیت مطلوب تر ، ثبات رنگ بیشتر و مقاومت بالاتر ، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین رزین UV نیز یکی از روش های نوینی است که به دلیل نیاز کوره UV و قیمت بسیار بالاتر نسبت به انواع دیگر به ندرت در برخی کارخانجات به کار می رود . در این روش نیاز به استفاده از هیچ نوع سخت کننده نبوده و تابش اشعه UV  موجب سخت شدن رزین می شود .

بعد از رزین کاری ، سطح سنگ طی چندین مرحله از زبر تا نرم ساب زنی شده و کاملاً صیقلی و براق می شود . کیفیت رزین مصرفی در این مرحله کاملاً به چشم آمده و رزین کاری سطحی ، بی دقت و با استفاده از مواد بی کیفیت با اولین تماس سر ساب به راحتی از سطح سنگ جدا می شود . لذا در این موارد سنگ بعد از رزین کاری و ساب مجدداً پر از سوراخ های ریز و درشت خواهد بود .

طرز عرضه سنگ تراورتن در بازار

تراورتن در بازار معمولاً به صورت 40 طول ( عرض 40 سانتی متر و طول های متغیر) و حکمی (طول و عرض مشخص مثلاً 40 X 40) و یا به صورت اسلب با ضخامت های 6/1 تا 4 سانتی متر موجود است . اسلب سنگ فرآوری شده در ابعاد معمولاً بزرگتر از 120  X  220 سانتی متر است که بنا به سفارش مشتری بریده می شود . امروزه واردات و صادرات سنگ ها عموماً به صورت اسلب است که در مقصد در ابعاد دلخواه برش داده می شود . سنگ اسلب به دلیل امکان نصب در سایزهای بزرگ و بدون درز ، نصب توری و رزین ، کیفیت ساب بالاتر و ضخامت بیشتر از قیمت بالاتری برخوردار است .

معمولاً قیمت سنگ حکمی به دلیل پرت بیشتر در هنگام برش حدود 5-10 درصد بسته به نوع سنگ ، گرانتر از 40 طول است . همچنین سنگ های با عرض کمتر در مقایسه با 40 طول از قیمت پایین تری برخوردارند. نکته مهم در مورد سنگ های حکمی آنست که در صورت افزایش ابعاد، روند افزایش قیمت از شیب بسیار تندی برخوردار است . به عنوان مثال سنگ 80 x 80 بسیار گرانتر از سنگ 40 x 40 عرضه می شود که باید در طراحی نما و کف جهت کنترل هزینه ها مورد توجه قرار گیرد.

سنگ تراورتن و مرمریت به دو صورت سابیده و چرمی عرضه می گردد. در نوع چرمی با استفاده از سابها و پولیشهای مخصوص ، نمایی براق و مخملی شبیه به بافت پارچه یا چرم در سطح سنگ ایجاد شده که طرفداران خاص خود را دارد . چرمی کردن یک روش فرآوری است و به صورت خاصی تعلق ندارد . این سنگ ها در نما و یا داخل ساختمان بکار رفته و معمولاً قیمت آن از سنگ سابیده کمتر است.

موارد استفاده

همچنین سنگ ترامیت نیز یکی از ترکیبات تراورتن و مرمریت است که بالطبع ترکیبی از ویژگیهای آنها می باشد . در سالهای اخیر انواع سفید این سنگ به علت رنگ روشن و قیمت مناسب سبب استقبال برخی سازندگان و استفاده در نمای خارجی بجای تراورتن شده است . نکته حائز اهمیت آنست که در دراز مدت روند فرسایش این سنگ  بسیار سریعتر از تراورتن خالص است. که این موضوع با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه باید مد نظر قرار گیرد. لذا به دلیل مقاومت فشاری نسبتاً پایین و جذب آب زیاد توصیه می شود این سنگ تنها در نماهای داخلی مورد استفاده قرار گیرد.

علاوه بر این سنگ های آهکی (لایم استون) نیز دارای خصوصیات کاملاً مشترکی با ترامیتها بوده و از یک خانواده به شمار می روند . سطح یکدست بدون رگه های ناخالصی از ویژگی های بارز آنهاست . معادن سفید کوه قم ، بوژان کرمانشاه و سمیرم اصفهان معروفترین معادن لایم استون کشور محسوب می شوند .

سنگ گرانیت

گرانیت جزء سنگ های آذرین با منشأ آتشفشانی است که از سختی و استحکام قابل ملاحظه ای برخوردار می باشد . دوام زیاد، جذب آب پایین ، مقاومت در برابر فشار و ضربه ، زیبایی طرح و تنوع رنگ از ویژگی های این سنگ است .

عدم وجود خلل و فرج و بالطبع چسبندگی کم به ملات و نیز تغییر رنگ آن (در بعضی نمونه ها) در برابر شرایط جوی موجب شده تا امروزه کمتر در نمای ساختمان مورد استفاده قرار گیرد .  و عمدتاً در کف ها مخصوصاً مکان های پر تردد و مستعد ضربه به دو صورت صیقلی یا تیشه ای کار می شود. نکته قابل توجه آنست که بر خلاف مرمریت و تراورتن ، این سنگ دارای بازی رنگ و سورت بندی گسترده ای در انواع مختلف خود نبوده و بدین جهت برای حصول سطح یک دست و یکنواخت در کارهای بزرگ مناسب است .

تنوع رنگ گرانیت بالاست و از مشکی و سبز تا طوسی ، پرتقالی و کرم به صورت داخلی یا وارداتی عرضه می شود. گرانیت نهبندان ، خرم دره زنجان ، گل پنبه ای و سرکان همدان ، نطنز اصفهان، سبز خراسان ، قرمز نایین و مروارید مشهد از نمونه های معروف داخلی و هلویی و پرتقالی چین، سبز هند و مشکی برزیل از انواع وارداتی به شمار می رود .

سنگ مرمر

 

این سنگ در زمره سنگ های آهکی دگرگونی است و از دیرباز عمدتاً در اماکن زیارتی و بقاع متبرکه مورد استفاده قرار گرفته است. عمده مرمرها در برابر شرایط جوی مقاومند . ولی به دلیل امکان هوازدگی در برابر شرایط جوی و احتمال کدر شدن تحت تابش خورشید در برخی نمونه ها عمدتاً در داخل ساختمان بکار می رود  . (مرمریت یک سنگ آهکی رسوبی است و با مرمر کاملاً متفاوت است). مرمر خالص ، سفید و شفاف است ، ولی وجود کانی های آلومینیوم و منیزیم موجب تنوع رنگ و نقش آن در انواع سفید ، زرد ، لیمویی ، سبز ، قرمز ، قهوه ای و … می شود .

موارد استفاده

برش این سنگ در جهت موازی و عمود بر لایه ها قابل انجام است . زیبایی چشم نواز ، تنوع رنگ و قابلیت ساب و صیقل فوق العاده از ویژگی های منحصر به فرد این سنگ قلمداد می شود . و جزء سنگ های گران قیمت طبقه بندی می گردد. مکان های لوکس و مجلل  از موارد مصرف این سنگ تزئینی ارزشمند به صورت چهار تایی (فورمچ) است. در سنگ های بوک مچ در هنگام برش سنگ ، نقش ها کنار هم حفظ شده و به ترتیب هنگام نصب در کنار یکدیگر قرار می گیرند و با آنکه طرحها و نقوش متناسب از قطعات مختلف ، کنار هم جفت می شوند .

قابلیت عبور نور از این سنگ در ترکیب با نورپردازی زیبا موجب ایجاد مناظر منحصر به فرد و مختص این سنگ می گردد. ایتالیا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان سنگ مرمر در جهان به شمار رفته و وجود معادن فراوان و غنی در ایران در استان های خراسان (مشهد)، کرمان (ده مریم سیرجان و ده رستم بم)، کردستان (قروه)، آذربایجان غربی (نقده) و … نیز سبب تولید گونه های نادر و با کیفیت گردیده است . از معروفترین انواع مرمر ایران می توان به مرمر سبز آب باریک آذرشهر ، سبز عباس آباد جلفا ، سبز توران پشت و بورق یزد ، مرمر عسلی مشهد ، صورتی نقده ، پرتقالی کاشمر ، مرمر تنگوییه و گزوئیه سیرجان و ساردوئیه رفسنجان اشاره نمود . همچنین در سال های اخیر کوپ یا اسلب مرمر سبز یا صورتی افغانستان به دلیل رنگ و طرح جذاب و قیمت مناسب مورد توجه وارد کنندگان ایران و ایتالیا قرار گرفته است .

سنگ تراونیکس

 

تراونیکس یکی از ترکیبات تراورتن و مرمر است که دارای خصوصیات مشترکی با هر دو می باشد . این سنگ در رنگ های زرد ، قرمز ، شکلاتی و سفید وجود داشته و طرحها و رگه های بسیار زیبا از خصوصیات بارز آن به شمار می رود . استحکام نسبتاً مناسب ، مقاومت مطلوب در برابر شرایط جوی و تا حدودی قابلیت عبور نور مشابه سنگ مرمر از ویژگی های آن است . به دلیل طرح و نقش زیبا ، اکثراً تراونیکس به صورت اسلب فرآوری شده است .  و جهت تزئین کف و دیوار لابی ها مورد استفاده قرار می گیرد. معادن کرمان و نطنز اطفهان از بهترین انواع سنگ تراونیکس به شمار می روند .

سنگ مرمریت

 

مرمریت جزء سنگ های رسوبی و بعضاً دگرگونی است که ساختار آن تحت تاثیر فشار و حرارت تغییر یافته و به دلیل وجود رگه های آهکی فراوان و عدم دوام در برابر شرایط جوی ، عمدتاً در داخل ساختمان مورد استفاده قرار می گیرد . هوازدگی سطحی این سنگ موجب نفوذ بیشتر آب در رگه های آهکی و تخریب بافت آن می شود. البته میزان و سرعت تخریب بسته به شرایط جوی متغیر است . ولی فرسایش غیر یکنواخت کاملاً محتمل است .

تخلخل کم ، مقاومت مناسب ، ساب پذیری بالا و تنوع بسیار زیاد طرح و رنگ از ویژگی های مرمریت هاست که آن را به یکی از گزینه های اصلی برای نمای داخلی مانند سنگ کف واحد، بدنه و پله تبدیل نموده است . پراکندگی معادن این سنگ بیشتر در استان های فارس ، لرستان ، اصفهان ، خراسان و آذربایجان مشاهده می گردد . مرمریت دهبید و آباده فارس ، مرمریت جوشقان، صلصالی ، صورتی بجستان ، گندمک ، هرسین ، چهرک و لاشُتُر از نمونه های پرکاربرد داخلی است و انواع خارجی نظیر امپرادور ، لته ، مارمارا و مرمریت سبز و نسکافه ای نیز از کشورهای ترکیه ، اسپانیا ، هند و چین وارد می شود .

سنگ کریستال (چینی)

 

سنگ کریستال یا چینی یکی از گونه های آهکی دگرگونی است که بلورهای ریز آن در سطح سنگ قابل رویت می باشد . (این سنگ ربطی به کشور چین ندارد). کلسیت به عنوان کانی اصلی در کنار کوارتز ، هماتیت ، گرافیت و … عناصر تشکیل دهنده این سنگ هستند که باتا افزایش میزان کوارتز ، سختی سنگ نیز افزایش می یابد . چینی خالص سفید رنگ است . ولی وجود ناخالصی های کربن ، کلرید ، هماتیت و لیمونیت به ترتیب موجب ایجاد رگه های خاکستری یا مشکی ، سبز ، صورتی یا قرمز و زرد می گردد . تخلخل این سنگ پایین و جذب آب آن کم است .

به دلیل ویژگی های مذکور و همچنین مقاومت مناسب در برابر هوازدگی ، در گذشته استفاده از سنگ چینی در نمای ساختمان ها  متداول بوده است. لیکن امروزه به دلیل تنوع رنگ محدود ، فرآوری ضعیف کارخانجات و قیمت بالا کمتر مورد استفاده قرار می گیرد . استفاده عمده این سنگ در نمای داخلی مثل کف واحد و بدنه پارکینگ ها است . سنگ چینی سیرجان کرمان ، ازنا و الیگودرز لرستان ، لایبید اصفهان ، قروه سنندج و نیریز فارس از انواع معروفی است که به دلیل استحکام مناسب و زیبایی مورد توجه قرار دارد .

موارد فوق الذکر صرفاً مرور اجمالی بر روی برخی از سنگ های متداول در پروژه های عمرانی است . لیکن معرفی انواع سنگ های داخلی و وارداتی و محاسن و معایب آن ها در کتاب ” راهنمای تصویری و تخصصی شناخت و انتخاب سنگ های ساختمانی ” از همین مولف به صورت تمام رنگی ارائه گردیده است .

سنگ آنتیک

 

در سالهای اخیر ایده خلق فضاهای سنتی قدیمی درون معماری مدرن امروزی ، جهت ایجاد حس نوستالژیک در بیننده مورد توجه برخی معماران قرار گرفته است. استفاده از کاهگل جهت پوشش قسمتی از دیوارهای داخلی ، آجرهای قدیمی ، سنگ های لب پریده و هوا زده ، تزئینات با استفاده از وسایل کهنه و خاطره انگیز قدیمی همگی روش هایی جهت ایجاد حس آرامش و دوری از دنیای پر هیاهوی مدرن به شمار می رود. ایده مذکور موجب توسعه استفاده از سنگ آنتیک در فضاهای داخلی و خارجی ساختمان ها گردیده است .

نصب این سنگ ها به هر دو صورت دوغابی یا چسبی امکان پذیر است. پس از تکمیل نصب و در صورت لزوم بندکشی بین سنگ ها ، روی سطح یک لایه رزین با استفاده از قلمو یا اسپری اجرا شده که موجب دوام بیشتر و درخشندگی کار می شود . استفاده از انواع طرح و رنگ سنگ آنتیک در تناسب با دکوراسیون داخلی همراه با نورپردازی مناسب، موجب ایجاد فضاهای گرم و زیبا در نمای داخل و خارج ساختمان می گردد.

نکاتی در مورد خرید سنگ

در ادامه به بررسی نکاتی مهم که در هنگام خرید سنگ باید به آن توجه کنید میپردازیم. د

فضای مورد استفاده

هر سنگ با توجه به ویژگی های فیزیکی و شیمیایی شامل سختی ، مقاومت در برابر شرایط جوی ، دوام ، ثبات رنگ و ویژگی های ظاهری ، مناسب مکان خاصی است. لذا در خرید سنگ باید به فضای مورد استفاده از قبیل نمای خارجی ، نمای داخلی ، کف پله و پاگرد ، کف فرش فضاهای مسکونی و تجاری ، بام ، سرویس بهداشتی و حیاط توجه شود . به عنوان مثال تراورتن برای نمای خارجی ، مرمر جهت تزئین نمای مجلل داخلی ، مرمریت برای کف فرش و نمای داخلی و گرانیت برای کف فرش ، پله و پاگرد مناسب است . دقت شود که گرانیت در حالت صیقلی بسیار سُر است و ترجیحاً نباید در محل های روباز مستعد بارش استفاده شود .

بررسی از روی ظاهر

ظاهر سنگ باید بدون ترک و خلل و فرج ، پوسیدگی و رگه های سست باشد .

با ضربه زدن روی سنگ با استفاده از جسم فلزی می توان تا حدودی به وجود ترک و شیار در آن پی برد . صدای شیشه مانند ، حاکی از عدم وجود ترک در بافت سنگ است .

از وضوح انعکاس تصویر اجسام روی سنگ می توان بطور نسبی کیفیت ساب آن را کنترل نمود. تصویر واضح تر بیانگر کیفیت ساب بالاتر است . ( این مورد برای سنگ های شفاف مشهودتر است).

رزین (اپوکسی و پلی استر) یا بتونه مورد استفاده در پر کردن حفرات سنگ باید تقریباً همرنگ با رنگ زمینه و از نوع با کیفیت انتخاب شود . ماستیک های مرغوب به سختی از سطح کار جدا شده و دوام خوبی دارند. ولی ماستیک های نامرغوب به راحتی از روی سنگ جدا می شوند . می توان با یک ابزار فلزی مثل نوک چاقو این مسئله را کنترل نمود. در برخی موارد با خراش مختصر به راحتی بتونه از سطح کار جدا می گردد.

گاهی جهت بهبود رنگ برخی سنگ های تیره و مشکی مانند گرانیت از رنگ مصنوعی استفاده شده که به مرور زمان در اثر شرایط جوی کم رنگ می شود . لذا با استفاده از پاشیدن کمی آب گرم و دست کشیدن روی آن می توان از این مسئله اطمینان حاصل نمود. لازم به ذکر است که به طور طبیعی رنگ برخی انواع تیره گرانیت به دلیل اکسید شدن کانی های آن تحت رطوبت هوا  است که  ارتباطی با مسئله مذکور ندارد.

نحوه بارگیری

هنگام خرید سنگ در احجام زیاد ، نظارت بر مراحل بارگیری و سورت بندی سنگ تحویلی در مبدأ ضروری است .

در فصول بارندگی و در مسافت های طولانی حمل ، باید پوشش محافظ روی سنگ ها کشیده شود . زیرا ریزش آب باران موجب چسبیدن سنگ ها به یکدیگر می شود .

با توجه به تفاوت محسوس قیمت سورتهای مختلف یک سنگ، باید هنگام تحویل دقت شود . که سنگ ارسالی از کارخانه با نمونه مورد نظر تطابق داشته باشد. معمولاً نمونه های اولیه بسیار با کیفیت و نمونه های ارسالی پس از سفارش ، بسیار متفاوت با آن ارسال می گردد.

نحوه تحویل گیری

سنگ تحویلی باید تقریباً یکنواخت و بدون بازی رنگ زیاد باشد. قبل از خرید در حجم زیاد باید در مورد مقادیر موجود از سنگ مورد نظر تحقیق شود. بازی رنگ زیاد سنگ در نما کاملاً به چشم آمده و از زیبایی کار می کاهد.

هنگام تحویل باید ضخامت سنگ های ارسالی بررسی شود. سنگ نما عمدتاً با ضخامت اسمی 2 سانتی متر و در واقع بین 6/1 تا 2 سانتی متر عرضه می گردد.

سنگ های حکمی باید طبق ابعاد مورد نظر و دارای زوایای قائمه باشند.

قائمه بودن زوایا و دقت برش را با کنار هم قرار دادن سنگ ها می توان  بررسی نمود.

لب پریدگی سنگ ها نیز از عواملی است که در کیفیت و زیبایی کار موثر است. لذا باید به این مسئله دقت شده و در صورت لب پریدگی زیاد و خارج از معمول از تحویل سنگ خودداری گردد.